Ужо ў наступным сезоне скакун з шастом Мацвей Волкаў можа выступаць пад беларускім сцягам. Нашых балельшчыкаў рознага роду пераходамі і легіянерамі не здзівіш, але гэтая гісторыя вызначана выбіваецца з агульнага шэрагу. І не толькі таму, што Мацвея сёння называюць ледзь ці не адзіным чалавекам, здольным кінуць выклік шведскаму феномену Арманду Дзюплантысу, які нядаўна перапісаў сусветны рэкорд Сяргея Бубкі, які лічыўся вечным. Разам з сынам у Мінск перабраўся і Канстанцін Волкаў. Чалавек, які змагаўся з Бубкай у сектары і які стаў сааўтарам легендарнага польска-савецкага супрацьстаяння на Алімпіядзе-80, сёння трэніруе сына і перабраўся з Іркуцка ў Мінск дзеля таго, каб той аднойчы адабраў сусветны рэкорд у шведскага вундэркінда. Пра гэта і не толькі ў інтэрв'ю газеце PRESSBALL.

Жыццё часам выкідвае дзіўныя каленца. Хто б мог падумаць, што пандэмія каронавіруса, якая спыніла спорт у свеце і якая панесла тысячы жыццяў, для беларускай лёгкай атлетыкі павернецца ўнікальным падарункам і, магчыма, стане кропкай адліку супрацьстаяння сусветнага маштабу. Больш за тое, успамінаючы на ​​мінскім стадыёне РЦАП аб перыпетыях пераезду, Канстанцін Юр'евіч – у якасці ледзь ці не галоўнай гіркі, якая пераважыла шалі ў беларускі бок, называе парад. Той самы неадназначны ваенны парад у нашай сталіцы, які выклікаў неверагодную колькасць крытычных выказванняў.

- Рашэнне аб пераездзе прынялі даўно. Пытанне стаяла адно: куды? Па вялікім рахунку, рашэнне прымалі мы з жонкай – Мацвей проста ехаў за намі туды, дзе знойдзем лепшыя ўмовы. Разглядалі наступныя краіны: Грузія, Азербайджан, Турцыя, Польшча. Бо важна было знайсці месца, дзе змаглі б жыць, і куды маглі б забраць сына. Да вясны ўжо практычна вырашылі перабірацца ў Турцыю – там прапанавалі добрыя ўмовы. Перамовы вялі праз вядомага спрынтара Раміля Гуліева: у нас адзін менеджэр – Вольга Назарава. Да таго ж так атрымлівалася, што ў турэцкай федэрацыі лёгкай атлетыкі працуе шмат рускамоўных. Атрымлівалася кантактаваць наўпрост, без перакладчыка.

Потым пачалася эпідэмія каронавіруса. І без таго напружаная сітуацыя вакол расійскага спорту і атлетыкі, пагоршылася карантынам і адменай спаборніцтваў. Межы закрыліся, пераезд адклалі. Волкавы спрабавалі трэніравацца дома. Пра "квэсты", якія даводзілася праходзіць, каб атрымаць магчымасць здзейсніць некалькі скачкоў, Канстанцін Волкаў можа расказваць доўга: накіпела.

- І зараз не лічу, што каронавірус – нейкая недасяжная небяспека. Дакладна не настолькі сур'ёзная, як яе раздзімалі ў СМІ і якія меры ў выніку прымалі. Тое, што робіцца ў свеце, не лезе ні ў якія рамкі. І ў Расіі ўсё гэта таксама пачалося. 28 сакавіка Уладзімір Пуцін абвясціў выхадныя дні. Потым пачалася самаізаляцыя. То бок, усе павінны былі сядзець дома, а калі выходзілі, атрымлівалі штраф. Спачатку пад гэта не падвялі ніякай прававой базы, потым яе "знайшлі", папрымалі нейкія законы. Але Мацвей усё роўна трэніраваўся.

Нам калісьці зрабілі базу ў лесе за горадам. Як раз недалёка ад дома. Паступова яе асвойвалі. Там ёсць дарожка – 60 метраў, выкладзеная на шпалы. Сектар для скачкоў з шастом, гімнастычны гарадок, трэнажорная зала. Побач з Іркуцкім вадасховішчам. Усё было добра, ніхто не перашкаджаў. Але потым нехта далажыў "куды трэба" пра тое, што заняткі Волкава працягваюцца. Закон жа ўсе стадыёны і спартыўныя базы абавязваў зачыніць сектара. Дайшло да міністра спорту вобласці...

Ёсць у мяне сябар, чэмпіён Еўропы Саня Крупскі, – разам скакалі ў свой час. Цяпер – дырэктар спартыўнай школы ў Іркуцку. Накшталт добра кантактуем, але ён нічым дапамагчы не змог. Прыйшлося ісці далей. Апошнім часам намеснікам міністра – былога баскетбаліста Ільі Рэзніка – лічыўся трэці наш таварыш Паша Багатыроў. Тэлефаную, пытаю: "Што гэта значыць? Вы здурэлі: мы ўдваіх на базе! Якія вірусы?" Ён ні ў якую: загад і ўсё.

Не разумею такога падыходу. Мацвей – член зборнай, адзін з самых перспектыўных шаставікоў свету. У Германіі, напрыклад, таксама ўводзілі каранцін, але знаёмыя распавядалі, што спартсменам вылучалі час у манежах, каб яны трэніраваліся, не перасякаючыся з іншымі. А ў Расіі "адсеклі" – і ўсё, не пушчаць!.. Два месяцы рэальна па лясах трэніраваліся, як партызаны. Потым знайшлі школьны стадыён у горадзе, дамовіліся з дырэктарам, што будзем там рыхтавацца – будынак жа ўсё роўна закрыты. З вартаўнікамі пытанне таксама вырашылі. Але з суседніх дамоў "добразычліўцы" выклікалі паліцыю. Прыехалі патрульныя... Пытанне ў выніку вырашылі, але ў намеры пераехаць пасля гэтых прыгод мы толькі зацвердзіліся.

А тут – 9 мая. Па тэлевізары гляджу – у Мінску парад Перамогі... Беларусь жа сярод варыянтаў пераезду спачатку наогул не разглядалі, але ў выніку патэлефанаваў сябрам у Мінск. Яны распавялі, якія меры супраць віруса робяцца ў вас у краіне, як усё працуе. Папрасілі даведацца. Нам патэлефанаваў галоўны трэнер зборнай Юрый Маісевіч. Праз пару дзён – старшыня БФЛА Вадзім Дзевятоўскі: "Будзем рады запрасіць вас усё паглядзець. Створым усе магчымыя ўмовы". Прычым мяжа ж была зачынена. Прыйшлося ляцець з Іркуцка ў Маскву, у аэрапорце браць машыну на пракат і ехаць у Мінск. Нам даслалі дакументы, па якіх значылася, што едзем у сталіцу праводзіць семінар. Аказалася, гэтага дастаткова для праходжання мяжы.

Якія ўражанні пакінула Беларусь?

- Праехалі па ўсіх базах. Былі на стадыёне РЦАП, "Дынама", у "Стайках", БДУФК, у спарткомплексе "Атлет". Здзівіла, што нам сказалі: "Можаце трэніравацца, дзе захочаце". Нам жа толькі гэтага і трэба: перш жа сутыкаліся з суцэльнымі абмежаваннямі. У Іркуцку, напрыклад, ёсць манеж, нават з трыбунамі. Вялікі комплекс, 12 залаў. Але пры гэтым там пастаянна праводзяцца спаборніцтвы: то барацьба, то бокс, то рукапашны бой. Літаральна па тыднях распісана. Я лічыў: за мінулы зімовы сезон набралася аж 62 дні, калі мы не маглі паўнавартасна трэніравацца. Трэць часу! І як змагацца з гэтым, не зразумела. У Беларусі такога няма. Затое ёсць магчымасць трэніравацца і выступаць. Увогуле, адважыліся.

Пераезд выдаўся эпічнасці. Дарогу амаль на 6 тысяч кіламетраў да Мінска яго сям'я адправілася на машыне, адначасна зафрахтаваўшы фуру, куды склалі большую частку рэчаў і жэрдкі. Зрэшты, пераязджаць дынастыі не ўпершыню. У свой час бацька Канстанціна Волкава – Юрый Мікалаевіч – з роднага Іркуцка адправіўся выступаць у Данецк. У 1964 годзе. І гэты пераезд таксама меў усе шанцы змяніць ход спартыўнай гісторыі. Менш, чым за год да таго, як заснавальнік адной з наймацнейшай у СССР школы шаставікоў перабраўся ў Данецк, непадалёк, у Луганску, нарадзіўся Сяргей Бубка. Зразумелая справа, часы, калі Юрый Волкаў браў вышыні, якія лічыліся фантастычнымі, і выйграваў чэмпіянат УССР, а пасля і медалі чэмпіянату Саюза, будучы рэкардсмен свету не застаў. А да моманту, калі сам Бубка прыйшоў у секцыю і ўпершыню ўзяў у рукі шост, Волкаў ужо вярнуўся дадому. Цяпер не адгадаеш: магчыма, склалася б інакш, сусветныя тытулы дзясяткамі штампаваў бы Канстанцін Волкаў, а пра Бубку і зусім ніхто б не даведаўся...

Зрэшты, сёння за лепшым жыццём за трыдзевяць зямель адправіўся ўжо самы малодшы Волкаў, і на зменлівасці лёсу глядзіць па-філасофску. Тым не менш наяўнасць Польшчы ў спісе прыярытэтных напрамкаў для пераезду, усё роўна выклікае здзіўленне. І вось чаму.

Спаборніцтвы шаставікоў на Гульнях-80 былі адным з найбольш чаканых пунктаў праграмы. Волкаву завочна аддавалі золата, але на вокладкі і заадно ў гісторыю патрапіў яго галоўны сапернік – паляк Уладзіслаў Казакевіч. Прычым прычынай павышанай увагі да яго стаў не столькі алімпійскі трыумф, колькі вядомы жэст, якім паляк "вітаў" савецкую публіку пасля пераможнага скачка. У той час саперніцтва ўяўлялі, як сутыкненне сістэм, якое не дазваляла нават думаць пра тое, што калі-небудзь Канстанцін Волкаў будзе гатовы выставіць сына пад польскім сцягам. Сам ён тлумачыць: напал барацьбы 80-х быў занадта палітызаваны, а прэтэнзіі да Казакевіча калі і меліся, то цалкам па іншай падставе.

- Супрацьстаянне з палякамі на Алімпіядзе не лічыў прынцыповым і якія выходзяць за межы спартыўнага спаборніцтва. Прэса яго раздзімала, але сітуацыя была іншай. Сам Казакевіч, вядома, быў заўзятым антысаветчыкам: выхадцаў з СССР разглядаў пад адным вуглом. Але куды ж усіх стрыгчы пад адзін грэбень?! Я, напрыклад, таксама быў антыкамуністам: сістэма, якая існавала тады, абсалютна не падабалася. Будучы спартсменамі, ездзілі за мяжу, глядзелі свет, маглі параўноўваць. Усе разумелі, што пры прыгожых лічбах і малюнку, які тыражаваўся ў газетах, рэальнасць у Саюзе атачала іншая. Лёгка ж супастаўляць, як жылі мы, і як жылі на Захадзе... Аб'ектыўна кажучы, людзей, якія гарой стаялі за Савецкі Саюз у той час, не сустракаў. Казакевіч, бывала, ішоў на канфлікт, але пры гэтым з яго таварышам па камандзе – Тадэвушам Слюсарскім, з якім у выніку падзялілі ў Маскве срэбра, мы сябравалі. З іншымі палякамі адносіны таксама склаліся нармальныя. Цікава іншае. Казакевіч за ўсе гады, што сапернічалі, выйграў у мяне толькі аднойчы – на Алімпіядзе. Добра памятаю яго ў той момант: пена з рота ідзе, а вочы круглыя, яшчэ і жэсты гэтыя. Цікава было б яго на допінг-кантролі тады праверыць, але ў Маскве "асечак" не дапушчалася. Хоць унутры спартыўнага асяроддзя падазраваліся многія...

І вы?

- Заўсёды адмаўляўся ад падобных "прапаноў". Ніхто ж не распавядаў, як гэтая хімія працуе, што выгадаю ў скачках. Гэта ж не спрынт або кіданні – тут тэхніка, узаемадзеянне і іншыя тонкія матэрыі ўзаемазвязаны. Кандыцыі арганізма павінны ідэальна адпавядаць пэўнаму шасту, канкрэтнаму разбегу і канкрэтнаму чалавеку. Проста "набрацца" і паляцець у космас не атрымаецца.

Сяргей Бубка дзяцей аддаў у тэніс. Па адной з версій, прычынай рашэння не даваць хлопцам у рукі шасты стала асцярога, што ад іх будуць чакаць паўтарэння рэкордаў бацькі. Хоць пры гэтым ні магчымасцяў, якія існавалі ў Бубкі-старэйшага, ні матывацыі перапісаць дасягненні ў хлопцаў папросту не будзе. Волкаў на гэты конт мае іншае меркаванне: свайго Мацвея з грунтоўнасцю іркуцкай школы шаставіокў ён пачаў рыхтаваць яшчэ з пялёнак. І вось тут пазбегнуць паралеляў папросту немагчыма. Бацька Арманда Дзюплантыса – амерыканскі скакун з шастом Грэг Дзюплантыс – мэтанакіравана развіваць таленты сына таксама пачаў з дзяцінства. У двары дома ўсталяваў сектар для скачкоў з шастом. Асабіста кантраляваў працэс. Сцвярджаў, што рана ці позна сын перасягне яго асабісты рэкорд, 5.80. На днях Арманд узяў 6.15... Канстанцін Волкаў у сына, які ў 16 ​​гадоў пераадолеў планку на вышыні 5.50 і гатовага замахнуцца на 5.80, верыць не менш.

- Мацвей – феномен? Не думаю. Проста ведаю, як рыхтаваць спартсменаў без усялякіх "абыходных шляхоў". Ды і наогул скачкі з шастом – не вельмі допінгазалежны від. Можаш, вядома, сябе "накачаць", але хто застрахуе ад зваротнага эфекту? На гэтым вельмі многія "праколваліся"... Той жа Дзюплантыс у параўнанні з Бубкай – дрышч. А рэкорд ужо пабіў. Пры гэтым асабістае дасягненне Арманда на "сотні" – 10.57 секунды. Гэтага дастаткова, каб лятаць на 6.20 і вышэй. Думаю, рана ці позна туды ён і адправіцца. Мацвей, дарэчы, 100 метраў цяпер бяжыць за 11.0, але яму ўсяго 16 гадоў. Вынікі супастаўныя. Мацвей узяў 5.50. Мог бы і 5.60, але на тых спаборніцтвах, дзе мы выступалі, не аказалася патрэбных жэрдак. Аднак гэта – тэхніка. Мы ў свой час спрабавалі кіраваць ёй, яшчэ калі скакалі на металічных жэрдзях. Але тады даводзілася імітаваць, адаптаваць. Зараз жа, на фібергласавых, якія гнуцца як заўгодна, можна ў поўнай меры выкарыстаць усе махі, узаемадзеянні...

Людзей, якія ведаюць усе гэтыя дэталі і нюансы, вельмі няшмат. Адзіны чалавек, з якім у нас поўнае разуменне ў гэтым пытанні, – Саша Парноў. Вядомы трэнер, доўгі час працаваў у Аўстраліі, але цяпер зноў вярнуўся ў Расію. Дарэчы, калісьці трэніраваў і беларуса Дзмітрыя Маркава. Ён прыехаў у Аўстралію, скачучы 5.40, а Саша вывеў яго на 6.05. Потым падрыхтаваў алімпійскага чэмпіёна Стыва Хукера. І, гледзячы на ​​выступленні таго ж Дзюплантыса, мы з Парновым разумеем, чаму ён так скача. Дарэчы, гледзячы на ​​Мацея, Саша заявіў: "Гэта хлопец круцейшы за Дзюплантыса". Некаторыя моманты ён, сапраўды, выконвае лепш. Ды і рэзультаты ў Мацвея цяпер вышэй, чым у Арманда ў яго ўзросце.

Рэзультат Дзмітрыя Маркава, падрыхтаванага Парновым, да гэтага часу застаецца рэкордам краіны, а яго гісторыя – паказальнай. Узлятаюць тыя, хто валодае ведамі. Пры гэтым дзяліцца імі ніхто жаданнем не гарыць. Волкавы ў Беларусі таксама плануюць працаваць асобна ад асноўнай каманды. Канстанцін Юр'евіч беларускіх спартсменаў бачыў пакуль толькі краем вока і збіраць вакол сябе калектыў паслядоўнікаў асабліва не імкнецца. Тлумачыць: грошы ў гэтым пытанні далёка не галоўнае.

- Адразу паставілі ўмову, што буду рыхтаваць толькі сына. Іншыя мяне цяпер не цікавяць. Я ж і ў Расіі толькі з ім працаваў. Зарплата складала каля 700 беларускіх рублёў у пераліку. Самая маленькая сярод трэнераў нашай ШВСМ. Калі ў цябе толькі адзін вучань, больш проста не могуць прапанаваць. Але я ж і трэніраваць жа вырашыў толькі дзеля Мацвея. У шэсць гадоў ён даведаўся, што я скакаў з шастом, сказаў: "Хачу таксама паспрабаваць". А я ж да таго часу са спорту наогул сышоў. Развіваў бізнэс, паспеў міністрам спорту вобласці папрацаваць, парусны спорт прасоўваў. Пачаў працаваць з Мацеем – усе вакол сталі цікавіцца. Стрыечны брат жонкі – глухі. 25 гадоў. Кажа: хачу скакаць. У выніку выйграў Дэфалімпійскія гульні, рэкорд Расіі паставіў, 5.10 узяў. Потым Алёна Луткоўская прыйшла – чэмпіёнкай свету сярод юніёрак стала. А больш нікога не браў, таму што ведаю: чэмпіёна трэба "весці" з дзяцінства, укладваць у яго веды і бачанне многіх момантаў. Ды і працаваць у Беларус ... Заробкі ж у вас зусім малыя. За 100 даляраў дзень і ноч праводзiць з групай на стадыёне не хачу.

Рэкорд Дзюплантыса на этапе Брыльянтавай лігі ў Рыме пакінуў дваякія ўражанні. Гістарычная значнасць і ўнікальнасць таго, што здарылася, падобна секундам Усэйна Болта на стометроўцы (9.58). Пры гэтым святкаваць падзенне рэкорду, які трымаўся 26 гадоў і лічыўся "вечным", Дзюплантысу прыйшлося перад пустымі трыбунамі, з якіх яму паўтарала толькі рэха. Несправядліва. Няправільна. Сумна. Застаецца толькі ўяўляць, які фурор, выбух эмоцый і хвалю цікавасці да каралевы спорту выклікала б дасягненне Арманда, здарся яно ў фінале Алімпіяды. Або на чэмпіянаце свету. Канстанцін Волкаў згаджаецца: менавіта скачкі сёння павінны стаць тым відам, які перахопіць у спрынту, асірацелага пасля развітання Болта, ролю лакаматыва лёгкай атлетыкі. І супакойвае: самае цікавае тут толькі пачынаецца.

- Раней свет круціўся вакол Усэйна. Але ямаец сышоў, і цяпер усё будзе будавацца на саперніцтве Мацвея Волкава і Арманда Дзюплантыса. Перакананы, што і Мацвей, і Арманд будуць спрачацца дзесьці на ўзроўні 6.30 – прычым ужо дастаткова хутка. Мацвей вельмі хутка падбярэцца да цяперашніх рэзультатаў шведа. Не баюся пра гэта гаварыць. Сэм Кендрыкс для Дзюплантыса – слабы сапернік. Хоць і выйграў у яго на чэмпіянаце свету ў Катары. Гэта было год таму, а зараз скандынаў ужо на галаву мацней. Сусветны рэкорд ён ужо ў Лазане мог біць, але не паспеў: сцямнела. І я бачу, што Кендрыкс Дзюплантысу перашкаджае. Яму патрэбен раздражняльнік больш сур'ёзны. Каб яны паступова ўздымалі планку на тыя вышыні, якія здольныя браць. Пры гэтым абодва хлопцы самі па сабе цікавыя і неардынарныя. Любяць зрабіць шоў, не баяцца паказаць сябе. У іх нават гісторыі падобныя. У Арманда бацька таксама скакаў з шастом. Вучыў яго. Да таго ж Дзюплантыс – амерыканец, але пры гэтым выступае за Швецыю. Мы вось таксама ў Беларусь перабраліся. Іх магчымая сустрэча на зімовым чэмпіянаце свету яшчэ не будзе той дуэллю, якую чакаю. Мацвей пакуль, аб'ектыўна, слабейшы. Але, паверце, ужо зусім хутка ўсё стане вельмі цікава.